نقالی کم‌کم در حال فراموشی است.
پس از اجرای موفق پرده‌خوانی در ایام محرم در مدارس قم حالا همان گروه به سرپرستی جواد پیروزی کارگردان جوان و خوش‌فکر قمی مجالس نقالی را با موضوع انقلاب اسلامی آماده اجرا کرده‌اند. این گروه در ایام دهه فجر برای اجرا نقالی با موضوع انقلاب با وسایل و پرده‌های نقالی از این مدرسه به آن مدرسه می‌روند و داستان‌شان را برای دانش‌آموزان روایت می‌کنند. انتخاب شیوه فراموش‌شده‌ی نقالی و پرده‌خوانی برای چنین موضوعی ایده‌ی جذاب و مبتکرانه‌ای است، اما اینکه این شیوه در دنیای مدرن امروز چقدر مخاطب خواهد‌‌داشت سوالی است که شاید سرپرست این گروه بهتر از هر کسی بتواند به آن جواب دهد.
آقای پیروزی مضمون این کار چیست و روایتگران این کار چه چیزی را روایت می‌کنند؟
روایتی است از عهد و پیمان سه نوجوان در سال‌های پر آشوب و پر از التهاب سال ١٣٥٧، تعهدی شجاعانه برای مقاومت و ایستادگی در مقابل ظلم شاه و مبارزه تا آخرین نفس برای پیروزی انقلاب اسلامی که به صورت پرده‌خوانی برای بچه‌ها روایت می‌شود.
اصلا چرا سراغ نقالی رفتید و این ایده از کجا آمد که مفاهیم را با نقالی برای بچه‌ها روایت کنید؟
نقالی هنری است که از دیر باز در ایران رواج داشته و در قالب یک رسانه هنری نقش خوبی را ایفاء کرده‌است. پیش از اسلام نقالان متون و داستان‌های دینی و حماسی روایت می‌کردند. روایتگران با آمدن اسلام روایت‌گر داستان‌های دینی، زندگی ائمه و روایات شدند و در کنار وعاظ و مداحان نقش مهمی در ترویج دین به عهده گرفتند. در همین شهر قم در دهه 40 نقالانی بوده‌اند که در قهوه‌خانه‌ها و تکایا نقل می‌گفتند اما حالا دیگر اثری از آنها نیست.
من همیشه دنبال شیوه‌ای بودم تا بتوانم داستان را به صورتی جذاب برای بچه‌ها اجرا کنیم تا تحت تاثیر داستان و روایت قرار بگیرند و همراه شوند. با توجه به اینکه نقالی مثل یک کتاب داستان دارای تصویر است ما را بر این داشت تا با تلفیق این هنر و هنر نمایش، داستان‌ها را به صورت جذاب‌تری برای بچه‌ها روایت کنیم. با حمایت حوزه هنری قم اولین اجراهای این نوع از نمایش را در محرم و صفر در مدارس شهر قم داشتیم و حالا هم که موضوع انقلاب در مدارس نقالی می‌کنیم.
متن آثارتان از کجا می‌آید؟
برای این دو دوره یعنی پرده‌خوانی محرم و دهه فجر متن‌ها توسط جناب آقای محمدرضا آزاد که مدرس دانشگاه و کارشناس ارشدادبیات نمایشی هستند، نوشته شده‌است.
عوامل کارتان را برایمان معرفی کنید؟
اجراها بر اساس اینکه در مدارس دخترانه و پسرانه برگزار می‌شود، دو گروه دخترانه و پسرانه را برای اجرا آماده کردیم. گروه پسرها با بازیگری آقایان سجاد بختیاری و مهدی کاشی و گروه خانم‌ها با اجرای شمیم احمدی و حدیث محمدی همراه خواهدبود.
در نمونه قبلی که با موضوع عاشورایی و ویژه ایام محرم کار شد چه بازخودهایی از مخاطبین‌تان گرفتید؟
واقعیت این بود که چون برای بار اول این نوع از اجرا را تجربه می‌کردیم و اول راه بودیم کمی نگران بودیم که اصلا بچه‌ها می‌توانند با این کار ارتباط برقرار کنند یا نه؟ خوشبختانه بسیار مورد استقبال بچه‌ها و مدیران آموزشگاه‌ها قرار گرفت و درخواست‌های مکرری از طرف مدارس استان داشتیم که گروه برای اجرا به مدرسه آنها هم برود. این استقبال باعث شد تا برای دهه فجر هم این تجربه را تَکرار کنیم.
چرا این نوع از هنرهای نمایشی زیاد جدی گرفته نمی‌شود؟
در سال‌های اخیر و با آمدن شیوه‌های اجرایی مدرن نمایش‌های سنتی از جمله نقالی کم‌کم در حال فراموشی است. با اینکه هر ساله جشنواره‌هایی در سطح کشور برای نقالی برگزار می‌شود اما از لحاظ زیرساخت کاری اساسی صورت نگرفته‌است و حمایت چندانی از این سنت نمایشی نمی‌شود. امیدوارم با حمایت از نقال‌های قدیمی این هنر را بتوان به نسل جوان معرفی و منتقل کرد.
با وجود رسانه‌ها و امکانات روز تصویری به نظر شما این هنر چقدر جای کار دارد؟
هنرهای نمایشی همیشه جذابیت خود را داشته و دارد، البته با آمدن رسانه و دنیاهای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای شاید هنرهای قدیمی و سنتی کمی تحت شعاع این روند قرار بگیرد اما با توجه به قصه‌ها و داستان‌های جذابی که در شاهنامه، مثنوی، کلیله دمنه و... وجود دارد، می‌توان با شیوه‌های نو دوباره این هنرها را زنده کرد و از ظرفیت‌های آن استفاده کرد.
در مجالس پرده‌خوانی‌تان چقدر به سنت‌ها و قراردادهای نقالی و پرده‌خوانی پایبند بودید؟
ما در این پرده‌خوانی‌ها سعی کردیم تا ضمن توجه به سنت‌ها، از قالب‌ها و تکنیک‌های امروزیِ هنرهای نمایشی و اقتضائات زمانه استفاده کنیم تا دانش‌آموزان ضمن برقراری ارتباط و شناخت از انقلاب اسلامی و حوادث آن، با سنت هنر نقالی و فرهنگ آن هم آشنا شوند. البته با توجه به اینکه مخاطب این کار بچه‌ها هستند، باید داستان طوری روایت شود که برای بچه‌ها خسته‌کننده نباشد و تعریف و نقل صرف نباشد. به همین خاطر کار را به صورت تلفیقی از نقالی و نمایش در آوردیم که هم نقالی را به بچه‌ها معرفی کنیم و هم بخشی از قصه را به صورت نمایش بیان کنیم.
محمد مهدی بهمنی
